بررسی عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری و توسعه کسب‌وکارهای اقتصاد چرخشی: مطالعه موردی چندگانه شرکت‌های بازچرخانی تجهیزات پزشکی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی- کیفی

نویسندگان

گروه پژوهشی سیاست فناوری و نوآوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران

10.22059/jed.2024.370961.654325

چکیده

هدف: حرکت به سوی پارادایم اقتصاد چرخشی که در آن زنجیره تولید در یک چرخه بسته نیازهای خود را بدون تحمیل ضایعات و آلودگی به طبیعت و محیط‌زیست تأمین می‌کند، مستلزم یک تغییر پارادایم شامل رویکردهای جدید به مقررات و نهادها، تغییرات فرهنگی و رفتاری و نوآوری در سازمان­ها، فرایندها و محصولات است. بنابراین پیاده‌سازی آن نیازمند پیاده­سازی سیاست‌های حمایتی دولت و شکل‌گیری کسب‌وکارهای مرتبط با اقتصاد چرخشی است. بدون شک سیاستگذاری مؤثر در این زمینه بدون انجام پژوهش‌هایی برای شناخت ابعاد مختلف موضوع و ارائه راهکارهای سیاستی برای تسهیل گذار به اقتصاد چرخشی میسر نخواهد بود. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری و رشد و توسعه کسب‌وکارهای حوزه بازچرخانی است که از جمله حوزه‌های مهم اقتصاد چرخشی محسوب می‌شود. در فرایند بازچرخانی، با هدف بازگرداندن تجهیزات فرسوده به چرخه تولید یا افزایش کارایی و طول عمر تجهیزات مستعمل، این تجهیزات از نظر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نوسازی و به‌روز می­شوند و عملکرد صحیح آن­ها توسط شرکت بازچرخانی کننده به مدت یک تا سه سال تضمین شود. اقتصاد چرخشی در دهه اخیر به شدت موردتوجه محققان قرار گرفته و پژوهش­های فراوانی حول آن انجام شده است، با این حال حوزه بازچرخانی که از استراتژی‌های اصلی اقتصاد چرخشی محسوب می‌شود کمتر مورد توجه قرار داشته و نیاز به بررسی ابعاد مختلف این حوزه به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران به چشم می‌خورد.
روش: پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و استراتژی بکارگرفته شده در آن مورد کاوی چندگانه است. نمونه­های مورد مطالعه از بین شرکت‌هایی که در طرح مشترک وزارت بهداشت و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای بازچرخانی تجهیزات پزشکی مشارکت داشتند انتخاب شده­اند. جمع‌آوری داده از طریق مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته با مدیران عامل شرکت‌های مورد مطالعه و کلیه مدیران وزارت بهداشت و معاونت علمی و مدیران عامل شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات پزشکی که از سال 1398 تا 1400 در جریان برنامه و فراخوان مشترک بازچرخانی وزارت بهداشت و معاونت علمی قرار داشتند انجام شده است. داده‌های حاصل نیز با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و کدگذاری داده‌ها مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. به جهت افزایش دقت و اعتبار پژوهش از روش مثلث سازی داده­ها استفاده شده است که از سه طریق مصاحبه موازی با مطلعین، بررسی مقررات و سیاست­ها و همچنین مرور مکاتبات و متن صورتجلسات جمع‌آوری شده­اند.
یافته‌ها: شکل‌گیری و توسعه شرکت‌های بازچرخانی تجهیزات پزشکی تحت تأثیر متقابل پیچیده عوامل داخلی و خارجی قرار دارد. عوامل خارجی شامل: حمایت دولت، تضاد منافع بازیگران، تدارکات عمومی، پاندمی کوید-19، زیرساخت قانونی، نوع مالکیت مراکز درمانی و تأمین قطعات است و عوامل داخلی متشکل از شبکه ارتباطات، دانش و تخصص پرسنل، رهبری، مدیریت پروژه و قیمت تمام‌شده می­باشد. این مطالعه همچنین عواملی را شناسایی کرد که باعث شکست برخی از شرکت‌ها برای ورود به بازار نوسازی تجهیزات پزشکی شد، مانند: در اختیار نداشتن منابع کافی در شرایط پاندمی، عدم جذابیت اقتصادی بازچرخانی برای آن­ها و ابهام در مدل‌های 
کسب‌وکار بازچرخانی. یافته­های پژوهش همچنین نشان می­دهد شکل‌گیری کسب­وکارهای حوزه بازچرخانی منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی فراوانی را به دنبال داشته و سبب شکل‌گیری نهادهای نرم جدید در کشور شده است. ازجمله منافع اقتصادی آن می‌توان به جلوگیری از خروج ارز با کاهش واردات تجهیزات پزشکی و دسترسی به تجهیزات نوسازی شده با قیمتی حدود یک پنجم تجهیزات نو اشاره کرد. دسترسی مراکز درمانی در شهر‌های کمتر توسعه‌یافته به تجهیزات پزشکی نوسازی شده با کارایی بالا و قیمتی مناسب را می‌توان ازجمله منافع اجتماعی بازچرخانی برشمرد و جلوگیری از تبدیل شدن تجهیزات ارزشمند به آهن پاره و ضایعات و صرفه­جویی در هزینه‌های مربوط به تولید مجدد این محصولات را می‌توان به‌عنوان منافع زیست‌محیطی نام برد. شکل‌گیری مقررات جدید در زمینه فعالیت شرکت‌های بازچرخانی تجهیزات پزشکی و تدارکات عمومی برای استفاده مراکز درمانی دولتی از این خدمات نیز ازجمله تغییرات نهادی به انجام رسیده در سطح ملی در کشور هستند که شکل‌گیری کسب‌وکارهای بازچرخانی سبب بروز آن‌ها شده است.
نتیجه: نتایج پژوهش نشان می‌دهد به دلیل شناسایی و بهره‌برداری از فرصت بازگرداندن تجهیزات ازکارافتاده در مراکز درمانی به چرخه استفاده توسط شرکت‌ها شاهد کارآفرینی چرخشی هستیم. بر اساس یافته­های پژوهش، فرایند شکل‌گیری و توسعه شرکت‌های بازچرخانی در قالب یک مدل مفهومی ارائه شده است که در بردارنده عوامل مؤثر در شناسایی فرصت، عوامل داخلی و خارجی تأثیرگذار بر بهره­برداری از فرصت (شکل­گیری کسب­وکارهای مرتبط) و نتایج حاصل از شکل­گیری کسب­وکارهای حوزه بازچرخانی می­باشد. یافته‌های پژوهش، نیاز سیاست‌گذاران و ذینفعان صنعت را به در نظر گرفتن این فرایند و عوامل متشکل آن، هنگام توسعه استراتژی‌هایی برای ترویج شیوه‌های پایدار و مؤثر بازچرخانی برجسته می‌کند. در همین راستا، پیشنهادهای سیاستی برای پیاده‌سازی استراتژی‌های اقتصاد چرخشی و کمک به شکل‌گیری کسب‌وکارهای مرتبط، به‌ویژه کسب‌وکارهای بازچرخانی تجهیزات پزشکی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the influencing factors on the formation and development of circular economy businesses: a multiple case study of medical equipment refurbishment companies

نویسندگان [English]

  • Ali Mohabattalab
  • Abolfazl Bagheri
Technology & Innovation Policy department, National Research Institute for Science Police, Tehran, Iran
چکیده [English]

Objective: The transition to a circular economy paradigm, where production chains operate in a closed cycle minimizing waste and pollution, necessitates transformative changes in regulatory frameworks, institutional structures, cultural norms, and organizational practices, as well as innovation in products and processes. Consequently, successful implementation of the circular economy relies on supportive government policies and the emergence of circular economy businesses. Effective policymaking in this domain is contingent upon comprehensive research to understand the multifaceted aspects of the issue and to develop policy solutions that facilitate this transition. The present study aims to investigate the factors influencing the formation, growth, and development of businesses in the refurbishment sector, a critical area within the circular economy. In the refurbishment process, with the aim of returning obsolete equipment to the production cycle or increasing the efficiency and lifespan of used equipment, these products are renovated and updated in terms of hardware and software and companies undertaking refurbishment operations typically guarantee the proper functioning of the refurbished equipment for a period of one to three years. Over the past decade, the circular economy has garnered significant attention from researchers, yet the refurbishment sector, a key strategy within the circular economy, has received relatively less attention so there is a pressing need to examine the various dimensions of refurbishment, particularly in developing countries such as Iran.
Method: The present study employs a qualitative methodology, and the strategy used is multiple case study. The case studies were selected from companies that participated in the joint call of the Ministry of Health and the Vice Presidency for Science and Technology to refurbish medical equipment. Data collection involved conducting in-depth, semi-structured interviews with the CEOs of the selected firms, as well as with all relevant managers from the Ministry of Health and the Vice Presidency for Science and Technology who were involved in the refurbishment program from 2019 to 2021. The collected data were subsequently analyzed using qualitative content analysis and data coding.
Results: The establishment and development of medical equipment refurbishment companies are influenced by a complex interplay of various internal and external factors. External factors include government support, conflicts of interest among stakeholders, public procurement policies, the impact of the Covid-19 pandemic, legal and regulatory infrastructure, ownership structure of medical centers, and availability of spare parts. Internal factors consist of communication networks within the company, knowledge and expertise of personnel, leadership and management, project management capabilities, and pricing strategies. The study also identified factors that contributed to the failure of some companies to enter the medical equipment refurbishment market, such as lack of resources during the pandemic, insufficient economic incentives for refurbishment, and ambiguity in business models for refurbishment. Results also show the establishment of these businesses has resulted in numerous economic, social, and environmental benefits and has caused formation of new soft institutions. The economic benefits include preventing currency outflow by reducing medical equipment imports and providing access to refurbished equipment at approximately one-fifth the price of new equipment. The social benefits encompass the accessibility of refurbished medical equipment with high efficiency and reasonable prices for medical centers in less developed cities. Preventing valuable equipment from becoming scrap metal and waste, as well as saving costs related to the re-production of these products, are some of the environmental benefits. The institutional changes carried out at the national level include the formation of new regulations governing the activities of medical equipment refurbishing companies and public procurement policies mandating the use of these services by government medical centers
Conclusion: The findings indicate that the identification and exploitation of opportunities by companies to reintroduce obsolete medical equipment into the usage cycle has fostered circular entrepreneurship. Based on the findings, the process of formation and development of refurbishment companies is presented in the form of a conceptual model, which includes factors effective in identifying the opportunity, internal and external factors influencing the exploitation of the opportunity (formation of related businesses) and The results of the formation of these businesses. The research findings highlight the need for policymakers and industry stakeholders to consider this process and its constituent factors when developing strategies to promote sustainable and effective refurbishment practices. In this regard, policy suggestions for implementing circular economy strategies and helping to form related businesses, especially in medical equipment field, are presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Circular economy
  • circular entrepreneurship
  • refurbishment
  • refurbishment business. medical equipment
داوری، علی؛ رمضانپور نرگسی، قاسم؛ افراسیابی، راحله و داوری، الهه. (1397). تأثیر سیاست‌های کارآفرینی و محیط کسب‌وکار بر توسعۀ کارآفرینی، فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 11(2)، 321-339.doi: 10.22059/jed.2018.250927.652467
کردحیدری، راحیل؛ منصوری مؤید، فرشته و خدادادحسینی، سید حمید. (1398). فراترکیب عوامل مؤثر بر توسعه کسب‌وکارهای فناورانه نوپا در اکوسیستم کارآفرینی. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 12(1), 141-160. doi: 10.22059/jed.2019.279279.652965
Abukhait, R. M., Bani-Melhem, S., & Zeffane, R. (2019). Empowerment, knowledge sharing and innovative behaviours: Exploring gender differences, International Journal of Innovation Management, 23(1), 1950006. DOI: 10.1142/S1363919619500063
Baron, Y. (2016). Lessons learned from medical device refurbishment in the context of the RoHS Directive. In 2016 Electronics Goes Green 2016+(EGG) (1-5). IEEE. DOI10.1109/EGG.2016.7829869
COCIR, 2009. Good Refurbishment Practice for Medical Image Equipment. Retrieved September 15, 2016, from COCIR: http://www.cocir.org/fileadmin/6.1_Initiatives_ Refurbishment/Good_Refurbishment_Practice_V2.pdf.
Crecente, F., Sarabia, M., & Teresa del Val, M. (2021). Climate change policy and entrepreneurial opportunities. Technological Forecasting and Social Change, 163, 120446. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2020. 120446
Dantas, R. M., Ilyas, A., Martins, J. M., & Rita, J. X. (2022). Circular Entrepreneurship in Emerging Markets through the Lens of Sustainability. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity8(4), 211. DOI:10.3390/joitmc8040211
Davari, A., Ramezanpor Nargesi, G., Afrasiabi, R., & Davari, E. (2018). Effect of entrepreneurship and business environment policies on entrepreneurship development. Journal of Entrepreneurship Development, 11(2), 321-339 (in Persian). DOI:  10.22059/jed.2018.250927.652467
Esmaeilian, B., Saminathan, P. O., Cade, W., & Behdad, S. (2021). Marketing strategies for refurbished products: Survey-based insights for probabilistic selling and technology level. Resources, Conservation and Recycling167, 105401. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2021.105401
European Commission (2020). Public Procurement for a Circular Economy: Good Practice and Guidance. https://ec.europa.eu/environment/gpp/pdf/CP_European_Commission_Brochure_webversion_small.pdf.
Gasbarro, F., Rizzi, F., & Frey, M. (2017). Sustainable institutional entrepreneurship in practice: Insights from SMEs in the clean energy sector in Tuscany (Italy). International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research .24(2), 476-498. https://doi.org/10.1108/IJEBR-11-2015-0259
Geissdoerfer, M., Savaget, P., Bocken, N.M.P., Hultink, E.J., (2017). The Circular Economy – a new sustainability paradigm? J. Clean. Prod. 143, 757–768. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.12.048
Ghisellini, P., Cialani, C., & Ulgiati, S. (2016). A review on circular economy: The expected transition to a balanced interplay of environmental and economic systems. Journal of Cleaner Production, 114, 11–32. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.09.007
Griese, H., Poetter, H., Schischke, K., Ness, O., Reichl, H., 2004. Reuse and lifetime extension strategies in the context of technology innovations, global markets, and environmental legislation. IEEE International Symposium on Electronics and the Environment. IEEE, Scottsdale,. (173–178). DOI10.1109/ISEE.2004.1299710
Kordheydari, R., Mansouri Moayyed, F., & Khodadad Hoseini, H. (2019). Metasynthesis of factors affecting to develop startups in new technology-based firms in entrepreneurial ecosystem. Journal of Entrepreneurship Development, 12(1), 141-160 (in Persian). DOI: 10.22059/jed.2019.279279.652965
Mugge, R., Jockin, B., Bocken, N., 2017a. How to sell refurbished smartphones? An investigation of different customer groups and appropriate incentives. J. Clean. Prod. 147, 284–296. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.01.111
Neves, A, S., Marques, C, A. (2022). Drivers and barriers in the transition from a linear economy to a circular economy. Journal of Cleaner Production, 341, 1-13. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2022.130865
Potting, J., Hekkert, M. P., Worrell, E., & Hanemaaijer, A. (2017). Circular economy: measuring innovation in the product chain. Planbureau voor de Leefomgeving, (2544). 20.500.12592/03k7t2
Prieto-Sandoval, V., Jaca, C., & Ormazabal, M. (2018). Towards a consensus on the circular economy. Journal of Cleaner Production, 179, 605–615. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.12.224
Saldaňa, J. (2012). The coding manual for qualitative researchers (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage
Srivastava, S.K., (2008). Network design for reverse logistics. Omega 36 (4), 535–548. https://doi.org/10.1016/j.omega.2006.11.012
Suchek, N., Ferreira, J. J., & Fernandes, P. O. (2022). A review of entrepreneurship and circular economy research: State of the art and future directions. Business Strategy and the Environment31(5), 2256-2283. https://doi.org/10.1002/bse.3020
Veleva, V. (2021). The role of entrepreneurs in advancing sustainable lifestyles: Challenges, impacts, and future opportunities. Journal of Cleaner Production, 283, 124658   https://doi.org/10.1002/bse.3020
Veleva, V., & Bodkin, G. (2018). Corporate-entrepreneur collaborations to advance a circular economy. Journal of Cleaner Production, 188, 20–37. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.03.196