بررسی مدل‌های درآمدزایی پایدار در کسب‌وکارهای اجتماعی ایران

نوع مقاله : مقالات پژوهشی آمیخته

نویسندگان

1 گروه کسب و کار جدید، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 گروه کسب و کار خانوادگی و نوآوری های اجتماع محور، دانشکده علوم خانواده، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه کسب و کار جدید، دانشکده کارآفرینی کارآفرینی دانشگاه تهران، پردیس بین‌المللی کیش، کیش، ایران.

4 گروه اقتصاد گرایش بانکداری اسلامی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

کسب‌وکارهای اجتماعی به‌عنوان بازیگران نوظهور در عرصه توسعه پایدار، در تلاش‌اند تا هم‌زمان اهداف اقتصادی و اجتماعی را تحقق بخشند. با این حال، یکی از چالش‌های اساسی آن‌ها در ایران، فقدان مدل‌های درآمدزایی پایدار است. این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل مدل‌های درآمدی مؤثر در کسب‌وکارهای اجتماعی ایرانی انجام شده و رویکرد آن کیفی و مبتنی بر مطالعه موردی تطبیقی است. سه نمونه‌ منتخب شامل پلتفرم «آگاپه»، سامانه «توانیتو» و بانک «گرامین بنگلادش» از منظر ساختار درآمدی، پایداری مالی و توازن میان مأموریت اجتماعی و منطق اقتصادی مورد بررسی قرار گرفتند. داده‌ها از طریق تحلیل اسناد و منابع ثانویه گردآوری و به روش تحلیل درون‌موردی و میان‌موردی بررسی شدند. نتایج نشان می‌دهد که تنوع‌بخشی به منابع درآمد، استفاده از نوآوری فناورانه و طراحی مدل‌های ترکیبی که درآمدزایی را در خدمت مأموریت اجتماعی قرار می‌دهند، نقش مهمی در تحقق پایداری ایفا می‌کند. این پژوهش با ارائه یک مدل مفهومی بومی، زمینه‌ساز تدوین سیاست‌های حمایتی، طراحی زیرساخت‌های مالی جایگزین و توسعه زیست‌بوم کارآفرینی اجتماعی در ایران خواهد بود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining Sustainable Revenue Models in Social Enterprises in Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Davari 1
  • Taraneh Farokhmanesh 2
  • Fatemeh Kavoosi Rad 3
  • Fatemeh Nasiri 4
1 Department of New Business, Faculty of Entrepreneurship, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Family Business and Community-Oriented Innovation Department, Faculty of Family Science, University of Teheran, Tehran, Iran
3 Department of New Business, Faculty of Entrepreneurship, Kish International Campus, Kish, Iran.
4 Department of Economics, Specialization in Islamic Banking, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Social enterprises, as emerging actors in the field of sustainable development, strive to simultaneously achieve both economic and social goals. However, one of their key challenges in Iran is the lack of sustainable revenue models. This study aims to identify and analyze effective income-generation models in Iranian social enterprises using a qualitative, comparative case study approach. Three selected cases—Agape platform, Tavanito platform, and Grameen Bank in Bangladesh—were examined in terms of revenue structure, financial sustainability, and the balance between social mission and economic logic. Data were collected through document analysis and secondary sources, and analyzed using intra-case and cross-case analysis methods. The findings reveal that diversifying income sources, leveraging technological innovation, and designing hybrid models that align revenue generation with social missions play a crucial role in achieving sustainability. By proposing a localized conceptual model, this study paves the way for developing supportive policies, designing alternative financial infrastructures, and fostering the social entrepreneurship ecosystem in Iran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Enterprise
  • Sustainable Revenue Model
  • Financial Sustainability
  • Social Innovation
  • Social Entrepreneurship

مراجع

عباس‌نژاد، سعید؛ مشبکی اصفهانی، اصغر؛ خدادادحسینی، سیدحمید و کلابی، امیرمحمد (1401). مدل کسب‌وکارهای پایدار و شبکه‌سازی: مرور نظام‌مند. اندیشه مدیریت راهبردی، سال شانزدهم زمستان 1401 شماره 4 (پیاپی 34).
خادمی کله‌لو، محمد؛ صاحبکار خراسانی، سیدمحمد و پورزارع، میلاد (۱۴۰۲). ارائه چارچوب خدمات توسعه کسب‌وکار (BDS) شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، دوره 16، شماره 5 (ویژه نامه) - شماره پیاپی 63، اسفند 1402، صفحه 71-95.
خراسانچی، فاطمه؛ ایمانی‌پور، نرگس؛ آراستی زهرا و  سجادی، سیدمجتبی (۱۴۰۱). طراحی الگوی توسعه و انتخاب مدل کسب و کار مبتنی بر نوآوری اجتماعی. توسعه کارآفرینی، دوره 16، شماره 3 - شماره پیاپی 61، آذر 1402، صفحه 31-46.
عزت‌آبادی پور، حسام و ضرغام‌افشار، محمدتقی (۱۴۰۳). درس آموخته هایی از کسب وکار اجتماعی در دنیا (1)؛ مرجع قانونی و شخصیت حقوقی. ماهنامه گزارش های کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دوره 32، شماره 8 .
شیخ‌زاده، محمداکبر؛ تقوی‌فرد، محمدتقی؛ رییسی وانانی، ایمان و بامداد صوفی، جهانیار (۱۴۰۳). مدلی برای قصد اهدای آنلاین جهت تامین مالی جمعی موسسات خیریه در ایران. مطالعات مدیریت کسب و کار هوشمند، دوره 12، شماره 48، تیر 1403، صفحه 1-31.
 
Battilana, J., & Lee, M. (2014). Advancing research on hybrid organizing – Insights from the study of social enterprises. Academy of Management Annals, 8(1), 397–441.
Battilana, J., Lee, M., Walker, J., & Dorsey, C. (2012). In search of the hybrid ideal. Stanford Social Innovation Review, 10(3), 51–55.
Bocken, N. M. P., Short, S. W., Rana, P., & Evans, S. (2014). A literature and practice review to develop sustainable business model archetypes. Journal of Cleaner Production, 65, 42–56.
Dees, J. G. (2001). The Meaning of Social Entrepreneurship. Kauffman Center for Entrepreneurial Leadership.
Defourny, J., & Nyssens, M. (2010). Conceptions of social enterprise and social entrepreneurship in Europe and the United States: Convergences and divergences. Journal of Social Entrepreneurship, 1(1), 32–53.
Doherty, B., Haugh, H., & Lyon, F. (2014). Social enterprises as hybrid organizations: A review and research agenda. International Journal of Management Reviews, 16(4), 417–436.
Emerson, J. (2003). The blended value proposition: Integrating social and financial returns. California Management Review, 45(4), 35–51.
Faghih, N., Bonyadi, E. & Sarreshtehdari, L. Assessing the entrepreneurship process: an application of the data envelopment analysis. J Glob Entrepr Res 11, 311–327 (2021). https://doi.org/10.1007/s40497-021-00289-8
Littlewood, D., & Holt, D. (2018). Social entrepreneurship in South Africa: Exploring the influence of environment. Business & Society, 57(3), 525–561.
Mair, J., & Martí, I. (2006). Social entrepreneurship research: A source of explanation, prediction, and delight. Journal of World Business, 41(1), 36–44. https://doi.org/10.1016/j.jwb.2005.09.002
Nicholls, A. (2009). ‘We do good things, don’t we?’: ‘Blended value accounting’ in social entrepreneurship. Accounting, Organizations and Society, 34(6–7), 755–769. https://doi.org/10.1016/j.aos.2009.04.008
Osterwalder, A., & Pigneur, Y. (2010). Business Model Generation: A Handbook for Visionaries, Game Changers, and Challengers. John Wiley & Sons.
Santos, F. M., Pache, A. C., & Birkholz, C. (2015). Making hybrids work: Aligning business models and organizational design for social enterprises. California Management Review, 57(3), 36–58.
Spear, R. (2006). Social entrepreneurship: A different model?. International Journal of Social Economics, 33(5/6), 399–410. https://doi.org/10.1108/03068290610660670
Teasdale, S. (2012). Negotiating tensions: How social enterprises in the UK reconcile competing demands. Environment and Planning C: Government and Policy, 30(2), 367–381.
 Yunus, M. (2007). Creating a World Without Poverty: Social Business and the Future of Capitalism. PublicAffairs.
فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی
دوره 18، شماره 3
ویژه نامه (کارآفرینی اجتماعی)
شهریور 1404
صفحه 120-137

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار