تحلیل چندبعدی موانع توسعه کارآفرینی گردشگری روستایی: مطالعه موردی شهرستان های اردل و کوهرنگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی - کمی

نویسندگان

1 گروه کسب و کار جدید، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هدف:

با توجه به نقش کارآفرینی گردشگری در توانمندسازی جوامع محلی در مناطق روستایی، این نوع کارآفرینی به عنوان یکی از ظرفیت‌های نوظهور در تنوع‌بخشی به اقتصاد روستایی، مورد توجه سیاست‌گذاران، پژوهشگران و ذینفعان صنعت گردشگری قرار گرفته است. با این حال، این حوزه با موانع متعددی مواجه است که توسعه آن را محدود کرده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل نظام‌مند مهم‌ترین موانع توسعه کارآفرینی گردشگری در مناطق روستایی شهرستان‌های اردل و کوهرنگ (استان چهارمحال و بختیاری) انجام شد. تمرکز مطالعه بر تبیین و اولویت‌بندی موانع مؤثر در پنج بعد زیرساختی، اقتصادی-ساختاری، فردی، فقر و سالخوردگی، و سوگیری سرمایه‌های روستا به شهر است؛ به‌گونه‌ای که خروجی‌های آن بتواند مبنایی برای تصمیم‌سازی راهبردی و سیاست‌گذاری منطقه‌ای فراهم آورد.



روش:

این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی–تحلیلی است. داده‌ها با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق‌ساخته گردآوری شد که روایی محتوایی آن توسط خبرگان حوزه کارآفرینی گردشگری و توسعه روستایی تأیید گردید. جامعه آماری تحقیق شامل فعالان بالقوه و بالفعل حوزه گردشگری در دو شهرستان هدف و همچنین کارشناسان و مدیران محلی مرتبط با توسعه گردشگری بود. نمونه‌گیری به روش طبقه بندی سهمیه ای انجام شد. برای تحلیل داده‌ها، از روش آماری تحلیل عاملی تأییدی (CFA) با استفاده از نرم‌افزار تخصصی AMOS بهره گرفته شد تا ساختار موانع شناسایی‌شده، از نظر آماری اعتبارسنجی و اولویت‌بندی گردد.



یافته‌ها:

نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که پنج بعد اصلی موانع توسعه کارآفرینی گردشگری روستایی در منطقه مورد مطالعه قابل استخراج و تأیید هستند. در این میان، موانع اقتصادی-ساختاری با بالاترین بار عاملی، به‌عنوان مهم‌ترین عامل بازدارنده شناسایی شد. محدودیت دسترسی به منابع مالی، ضعف حمایت‌های نهادی و سیاستی، نبود زیرساخت‌های آموزشی تخصصی و ناکارآمدی نهادهای محلی، به‌عنوان متغیرهای کلیدی این بعد برجسته شد. موانع زیرساختی نیز با بار عاملی بالا در رتبه دوم قرار گرفت که شامل ضعف در زیرساخت‌های فیزیکی، رفاهی، دیجیتال و حمل‌ونقل عمومی روستایی بود.

در رتبه‌های بعدی، موانع فردی (مانند ضعف دانش کارآفرینانه، ریسک‌گریزی، مقاومت نسبت به پذیرش فناوری و همکاری‌گریزی)، سوگیری سرمایه‌های انسانی و مالی به سمت شهرها (که به مهاجرت، کاهش منابع انسانی متخصص و انتقال منابع مالی به شهرها انجامیده)، و نهایتاً فقر و سالخوردگی روستایی (که مانعی پنهان اما عمیق در توسعه کارآفرینی است)، به‌ترتیب اهمیت قرار گرفتند.

نتیجه:

پژوهش حاضر نشان داد که توسعه کارآفرینی گردشگری روستایی، فرایندی چندبعدی و وابسته به هماهنگی سیاستی، نهادی، فرهنگی و اقتصادی است. شناسایی دقیق و اولویت‌بندی موانع، به‌ویژه در مناطق دارای مزیت‌های طبیعی اما محروم از توسعه زیرساختی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای طراحی مداخلات هدفمند محسوب می‌شود. از این رو، پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران توسعه روستایی در سطح محلی و ملی، با بهره‌گیری از یافته‌های این پژوهش، اقدام به بازطراحی سازوکارهای حمایت مالی، تقویت زیرساخت‌های ارتباطی و آموزشی، کاهش مهاجرت سرمایه انسانی، و توانمندسازی فرهنگی روستاییان برای مشارکت در کسب‌وکارهای گردشگری نمایند. همچنین، تدوین برنامه‌های توسعه منطقه‌ای مبتنی بر شاخص‌های پایداری، عدالت منطقه‌ای، و استفاده از ظرفیت زنان و جوانان روستایی، می‌تواند بستر بهتری برای شکوفایی کارآفرینی گردشگری در مناطق هدف فراهم سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Multidimensional Analysis of Barriers to Rural Tourism Entrepreneurship Development: The Case of Ardal and Kuhrang Counties, Iran

نویسندگان [English]

  • Hamid Nazari 1
  • mohammadreza tayebnia 1
  • Seyed Skandar seidaiy 2
1 Business Creation, Faculty of Entrepreneurship, university of Tehran, Tehran, Iran
2 Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Objective: Given the critical role of tourism entrepreneurship in empowering local communities in rural areas, this form of entrepreneurship has increasingly drawn the attention of policymakers, researchers, and tourism stakeholders as a promising avenue for diversifying rural economies. Nevertheless, the development of rural tourism entrepreneurship remains constrained by a range of challenges. This study aims to systematically identify and analyze the key barriers to tourism entrepreneurship development in the rural areas of Ardal and Kuhrang counties, located in Chaharmahal and Bakhtiari Province, Iran. The study focuses on examining and prioritizing constraints across five core dimensions: infrastructural, economic-structural, individual, rural poverty and population aging, and the outflow of rural capital to urban centers. The ultimate goal is to provide a strategic foundation for informed regional policy-making and decision-making.

Method: This research is applied in purpose and descriptive-analytical. Data were collected using a researcher-developed questionnaire, the content validity of which was confirmed by experts in tourism entrepreneurship and rural development. The statistical population included potential and active stakeholders in the tourism sector across the two target counties, along with local experts and administrators involved in tourism development. Stratified quota sampling was employed for participant selection. Confirmatory Factor Analysis (CFA) using AMOS software was conducted to validate the factor structure of the identified barriers and to prioritize them based on their statistical significance.

Results: The CFA results confirmed the presence of five primary dimensions representing the barriers to rural tourism entrepreneurship development in the study area. Among these, economic-structural barriers emerged as the most critical, with the highest factor loading. Key variables within this dimension included limited access to financial resources, inadequate institutional and policy support, lack of specialized educational infrastructure, and inefficiencies in local governance.

Infrastructural barriers ranked second and were characterized by weaknesses in physical, welfare-related, digital, and public transportation infrastructure in rural areas.

Other significant dimensions included individual-level constraints—such as low entrepreneurial literacy, risk aversion, resistance to technology adoption, and limited collaboration; the outmigration of financial and human capital to urban areas—leading to the depletion of skilled labor and financial resources in rural communities; and rural poverty and aging demographics, which, while less visible, constitute deep-rooted impediments to entrepreneurship development.

Conclusion: The study demonstrates that the development of rural tourism entrepreneurship is a complex, multidimensional process, reliant on policy, institutional, cultural, and economic alignment. Accurate identification and prioritization of these barriers, particularly in naturally endowed but infrastructurally underdeveloped regions, are vital for designing targeted interventions.

Accordingly, it is recommended that rural development policymakers at both local and national levels utilize the findings of this research to: Redesign financial support mechanisms, strengthen educational and digital infrastructure, Curb the outmigration of human capital, and culturally empower rural residents to actively engage in tourism-related businesses.

Furthermore, the formulation of regional development programs grounded in sustainability indicators, regional equity, and the inclusion of women and rural youth could provide a more robust foundation for fostering tourism entrepreneurship in the target areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • “Multidimensional Analysis”
  • “Development Barriers”
  • “Rural Tourism Entrepreneurship”
  • “Rural Areas” “Rural Poverty and Aging”

مراجع

احمدی، منیژه ، حاتمی، حمیده، جشیرزاده، ابوالحسن ، موسی زاده، نبی (1403) واکاوی موانع توسعه کارآفرینی زنان روستایی (مطالعه موردی: روستاهای گردشگرپذیر یاسوج.) فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای، .32-17 https://www.srds.ir/article_206699.html
حسینی سیدمرتضی، منشی زاده رحمت اله، رضویان محمدتقی، مریدالسادات پگاه. (1398). واکاوی موانع گردشگری روستایی برای رسیدن به توسعه ی پایدار اقتصادی سکونتگاه­های روستایی با رویکرد کارآفرینانه (مورد مطالعه: شهرستان کیار-استان چهارمحال و بختیاری).‎ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 8، شماره 3، 609-637. https://doi.org/10.22059/jisr.2019.279046.847
حسینی کهنوج، سید رضا، سجاسی قیداری، حمدا...، عنابستانی، علی اکبر، شهدادی علی. (1400). شناسایی چالش‌های پیش­روی توسعه اکوسیستم کسب‌وکارهای کارآفرینانه گردشگری روستایی (موردمطالعه: بخش ساردوئیه در شهرستان جیرفت). پژوهش­های روستایی، 12(4)، 700-715.‎ : http://dx.doi.org/ 10.22059/jrur.2021.313069.1573
رستمی قبادی، فرحناز و احسانی فر، تهمینه. (1397). پیش‌ران‌های توسعه کارآفرینی گردشگری روستایی  .مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی ، 71-82 ، 5 (2)، doi: 10.22069/jead.2018.15614.1347
رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، سجاسی قیداری، حمدالله (1393)، توسعه روستایی با تاکید بر کارآفرینی (تعاریف، دیدگاه­ها و تجربیات)، انتشارات سمت، تهران، شابک. 9789645304612.
شیخی، داود، امیری، محمود، قمری، سمانه (1402) تخلیل موانع و مشکلات توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی (نمونه موردی: نواحی روستایی شهرستان تویسرکان)، جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای، سال 13، شماره 48، 1-38، 10.22111/gaij.2023.43223.3058
محمدی تمری، زکریا، رستگاری، حمید، و شریف زاده، مریم. (1398). غربالگری فازی و ارزیابی موانع و مشکلات کارآفرینی روستایی ایران. پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، 12 (1 (پیاپی 45) )، 1-14. https://sanad.iau.ir/fa/Article/825949
 
Ahmadi, M. , Hatami, H. , Jashirzadeh, A. and Mooszadeh, N. (2024). Analyzing the barriers to the development of rural women's entrepreneurship (case study: touristic villages of Yasouj). Journal of Sustainable Urban & Regional Development Studies (JSURDS), 5(3), 17-32. https://www.srds.ir/article_206699.html  [In Persian]
Ajayi, A., & Alarape, A. A. (2016). Rural Tourism Entrepreneurship as Strategy for Economic Development in Nigeria. Scholedge International Journal of Management & Development, 3(9).
Al Matris, A. M. (2023). The Challenges of Rural Tourism Development. International Journal of Eco-Cultural Tourism, Hospitality Planning and Development, 6(2), 29–45. https://doi.org/10.21608/ijecth.2024.299367.1005
Ashrafi, A., & Hadi, F. (2019). The impact of tourism on developing Shiraz rural women entrepreneurship. Universidad y Sociedad, 11(4), 72-76. Retrieved from http://rus.ucf.edu.cu/index.php/rus
Bagherifard, S. M., Jalali, M., Jalali, F., Khalili, P., & Sharifi, S. (2013). Tourism entrepreneurship challenges and opportunities in Mazandaran. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3(4), 842-846.
Chandra Paul, K., Hamazah, A., Abu Samah, B., Arif Ismail, I. & Lawrence D’Silva, J. (2014). Rural Malay Involvement in Malaysian Herbal Entrepreneurship. Asian Social Science, 10(2), 202–208. URL: http://dx.doi.org/10.5539/ass.v10n2p202
Ehsanifar, T. & Rostami F. (2018), Accelerators of rural entrepreneurship development, Journal of Entrepreneurship in Agriculture Vol. 5(2), 71-82. 10.22069/jead.2018.15614.1347  [In Persian]
Farahani, H., Bayazidi, Sh., Jahansoozi, M & Broki Milan, A. (2021). Evaluation of barriers to tourism entrepreneurship development in rural areas (Case study: Tourism target villages - Chaldoran County, Iran). Journal of Research & Rural Planning, 10(1), 25-42. http://dx.doi.org/10.22067/jrrp.v10i1.80721
Faghih, N., Bonyadi, E. & Sarreshtehdari, L. Comparison of the entrepreneurial motivation in different economic groups. J Glob Entrepr Res 11, 29–39 (2021). https://doi.org/10.1007/s40497-021-00268-z
Faghih, N., Sarreshtehdari, L. & Bonyadi, E. Entrepreneurial attitude entropy. J Glob Entrepr Res 11, 201–211 (2021). https://doi.org/10.1007/s40497-021-00278-x
Fiseha, G. G., Kachere, W. & Oyelana, A. A. (2019). The Role of Rural Entrepreneurship in Alleviating Poverty in the Eastern Cape. Journal of Human Ecology, 68(1–3), 203–212, DOI: 10.31901/24566608.2019/68.1-3.3191
Fuertes‐Callén, Y., Cuéllar Fernández, B., & Serrano‐Magdalena, A. (2025). Rural Entrepreneurship in the Face of Geodemographic Challenges. Growth and Change, 56(1). https://doi.org/10.1111/grow.70017
Guo, Y., Zhu, L., & Zhao, Y. (2023). Tourism entrepreneurship in rural destinations: measuring the effects of capital configurations using the fsQCA approach. Tourism Review, 78(3), 834-848. DOI 10.1108/TR-07-2022-0333
Harpa, E. (2017). Macroeconomic analysis of the competitive factors which influence innovation in rural entrepreneurship. Procedia Engineering, 181, 965– 968. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2017.02.494
Hjalager, A. M. (2010). A review of innovation research in tourism. Tourism Management, 31(1), 1–12. DOI: 10.1016/j.tourman.2009.08.012
Hoseini, S. M. , Monshizadeh, R. , Razavian, M. and Moridsadat, P. (2019). Exploring Barriers of Rural Tourism to Achieve Sustainable Economic Development with an Entrepreneurial Approach, (Case ‎Study: Kiar County; Chaharmahal va Bakhtiari Province). Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 8(3), 609-637. doi: 10.22059/jisr.2019.279046.847 [In Persian]
Hosseini Kahnooj, S. R. , Sojasi qeidari, H. , Anabestani, A. and Shahdadi, A. (2022). Identifying the Challenges Facing the Development of Rural Tourism Entrepreneurial Business Ecosystem (Case Study: Sarduiyeh District in Jiroft County). Journal of Rural Research, 12(4), 700-715. doi: 10.22059/jrur.2021.313069.1573 [In Persian]
Jaafar, M., Rasoolimanesh, S. M., Lonik. K. A. T. (2015). Tourism growth and entrepreneurship: Empirical analysis of development of rural highlands. Tourism Management Perspectives, 14, 17-24. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2015.02.001
Julianti, E., Widyaningsih, H., & Halim, A. (2023). Identification barriers to entry in the sport tourism industry: A challenge for local sports entrepreneurs. Journal Sport Area, 8(2), 230-238.
Kallmuenzer, A., Kraus, S., Peters, M., Steiner, J. & Cheng, C. (2019). Entrepreneurship in Tourism Firms: A Mixed-Methods Analysis of Performance Driver Configurations. Tourism Management, 74, 319–330. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2019.04.002
KEKEÇ, B., Bayram, G. E., & KINAY, A. G. (2024). Women Entrepreneurs and Rural Tourism in Turkey. Advances in Business Strategy and Competitive Advantage Book Series, 329–354. https://doi.org/10.4018/979-8-3693-9178-5.ch013
Kumar, S., Valeri, M. and Shekhar (2022), “Understanding the relationship among factors influencing rural tourism: a hierarchical approach”, Journal of Organizational Change Management, Vol. 35 No. 2, pp. 385-407. DOI 10.1108/JOCM-01-2021-0006
Lordkipanidze, M., Brezet, H., & Backman, M. (2005). The entrepreneurship factor in sustainable tourism development, 13, 787–798. https://doi.org/10.1016/j. jclepro.2004.0
Matsiliza, N. (2017). Seeking Strategies for Sustainability in Tourism Entrepreneurship in
MOHAMMADI TAMARI, Z, RASTEGARI, H, & Sharifzadeh, M. (2019). Fuzzy Screening of Barriers and obstacles of Rural Entrepreneurship in Iran. JOURNAL OF AGRICULTURAL EXTENSION AND EDUCATION RESEARCH, 12(1(45)), 107-14. SID. https://sid.ir/paper/364958/en [In Persian]
Najda-Janoszka, M., & Kopera, S. (2014). Exploring barriers to innovation in tourism industry the case of southern region of Poland. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 110, 190-201 . https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S187704281305502X
Rokneddin Eftekhari, A. & Sojasi Qeidari, H. (2014), Rural Development With Emphasis on Entrepreneurship: Definitions, Attitudes and Experiments, Samt Publications, Tehran, ISBN: 9789645304612. [In Persian]
Roknoddin Eftekhari, A. R., & Sojasi Qeidari, H. (2014). Rural development with emphasis on entrepreneurship: Definitions, attitudes and experiments (3th ed). Tehran: SAMT Publication. [In Persian]
Rosalina, P.D., Dupre, K. and Wang, Y. (2021), “Rural tourism: a systematic literature review on definitions and challenges”, Journal of Hospitality and Tourism Management, Vol. 47, 134-149.
Ryglová, K. (2007). Limiting factors in the field of business activities in rural tourism. 53(9), 421–431. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20073264987
Saxena, S. (2012). Problems faced by rural entrepreneurs and remedies to solve it. Journal of Business and Management, 3(1), 23-29.
Sheikhi, D., Amiri, M. and Ghamari, S. (2023). Analysis of Obstacles and Problems of Entrepreneurship Development in Rural Areas (Case Study: Rural Areas of Tuyserkan Township). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 13(48), 1-38. doi: 10.22111/gaij.2023.43223.3058  [In Persian]
Sorensen, F. (2011). Inducing user-driven innovation in tourism: an experimental approach. In Sundbo, J. & Toivonen, M., eds., User-based Innovation in Services (pp. 323–346). Cheltenham: Edward Elgar. DOI: 10.4337/9780857931962.00025.
South Africa. African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 6(4), 1–10
Utami, D. D., Dhewanto, W. & Lestari, Y. D. (2023). Rural Tourism Entrepreneurship Success Factors for Sustainable Tourism Village: Evidence from Indonesia. Cogent Business and Management, 10(1) doi:https://doi.org/10.1080/23311975.2023.2180845
Utami, D. D., Dhewanto, W., & Lestari, Y. D. (2023). Rural tourism entrepreneurship: A systematic literature review on resources and challenges. Tourism and Leisure, 12. DOI: https://doi.org/10.46222/ajhtl.19770720.434
Vidickienė, D., Gedminaite-Raudone, Z., Vilke, R., Chmielinski, P., & Zobena, A. (2021). Barriers to start and develop transformative ecotourism business. European Countryside, 13(4), 734-749. DOI: 10.2478/euco-2021-0039
Yaari, M., Blit-Cohen, E., & Savaya, R. (2021). Hybrid organizational culture: The case of social enterprises. Journal of Social Entrepreneurship, 12(3), 291-313. https://doi.org/10.1080/19420676.2019.1702581
Yekta, A., & Lotfizadeh, M. (2013). Social entrepreneurship of organization and its role in the development of corporate social responsibility [Paper presentation]. National Conference on Entrepreneurial University (Knowledge-Based Industry), University of Mazandaran, Babolsar, Iran. https://civilica.com/doc/217788 [In Persian].
فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی
دوره 18، شماره 4
مهر 1404
صفحه 112-131

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار